ontolojik kanıt ne demek?
Ontolojik Kanıt
Ontolojik kanıt, Tanrı'nın varlığını a priori (deneyime dayanmayan, akılsal) bir şekilde kanıtlamaya çalışan felsefi bir argümandır. Bu kanıt türü, Tanrı'nın tanımından veya kavramından yola çıkarak, Tanrı'nın var olmak zorunda olduğunu savunur. Yani, Tanrı'nın özünün, varlığı zorunlu kıldığı iddia edilir.
Temel İlkeler:
- Tanrı Tanımı: Ontolojik kanıtlar genellikle, "en mükemmel varlık" veya "tasavvur edilebilecek en büyük varlık" gibi bir Tanrı tanımıyla başlar.
- Varlığın Mükemmelliği: Bu kanıtlara göre, var olmak bir mükemmelliktir. Eğer Tanrı, tanımı gereği en mükemmel varlıksa, var olmaması düşünülemez.
- Zorunlu Varlık: Tanrı'nın varlığı, olumsal (contingent - yani varlığı zorunlu olmayan) bir varlık olamaz. Tanrı, zorunlu bir varlık olmalıdır; yani var olmaması düşünülemez.
Tarihsel Gelişimi:
Ontolojik kanıtın en bilinen formülasyonu, 11. yüzyılda yaşamış olan Anselmus'a aittir. Anselmus'un argümanı şu şekilde özetlenebilir:
- Tanrı, tasavvur edilebilecek en büyük varlıktır.
- Bu varlık, zihinde vardır (yani, Tanrı kavramını düşünebiliriz).
- Eğer bu varlık sadece zihinde var olsaydı, gerçeklikte var olan daha büyük bir varlık tasavvur edilebilirdi.
- Ancak bu, Tanrı'nın "tasavvur edilebilecek en büyük varlık" tanımıyla çelişirdi.
- O halde, Tanrı hem zihinde hem de gerçeklikte var olmalıdır.
Eleştiriler:
Ontolojik kanıt, felsefe tarihinde birçok eleştiriye maruz kalmıştır. Bunlardan bazıları şunlardır:
- Kant'ın eleştirisi: Kant'a göre, "varlık" bir yüklem değildir. Yani, bir şeye "var" demek, o şeyin özelliklerine yeni bir özellik eklemek anlamına gelmez. Dolayısıyla, Tanrı'nın tanımına "var olmak" özelliğini eklemek, Tanrı'nın varlığını kanıtlamaz.
- "Tasavvur edilebilecek en kötü varlık" argümanı: Bu argüman, "tasavvur edilebilecek en kötü varlık" tanımından yola çıkarak, şeytanın varlığını kanıtlamaya çalışır. Bu, ontolojik kanıtın mantıksal sorunlarını göstermeyi amaçlar.
- Olumsallık Eleştirisi: Birçok filozof, varlığın zorunluluğunun bir kanıt unsuru olup olmadığı konusunda şüphecidir. Evrenin veya herhangi bir varlığın zorunlu olup olmadığı tartışmalı bir konudur.
Önemli Filozoflar:
Ontolojik kanıt, günümüzde hala tartışılan ve ilgi çeken bir felsefi konudur. Mantıksal yapısı, Tanrı'nın varlığına dair kanıt arayışında farklı bir yaklaşım sunmaktadır.